De geschiedenis van de Beierse fabrikant van berg-en wandelschoenen HANWAG is geen modern succesverhaal met een bliksemsnelle expansie en enorme omzetsprongen. Gelukkig.

Honderd jaar. In de outdoorbranche met zijn steeds veranderende trends is dat echt een lang leven. Toch is voor HANWAG als fabrikant van berg-en wandelschoenen in al die tijd één fundamentele vraag altijd dezelfde gebleven: Wat maakt nu eigenlijk een echt goede outdoorschoen?

Deze ene vraag heeft HANWAG gevormd, veranderd en zelfs geïnternationaliseerd. Ooit begonnen met een kleine werkplaats in het rustige stadje Vierkirchen, ten noordwesten van München, is HANWAG de afgelopen decennia gegroeid. Niet abrupt, bliksemsnel en verpletterend zoals het storyboard van moderne bedrijven  verlangt, maar eerder langzaam, solide en consequent.

Want haast en snelle verandering is nooit iets voor HANWAG geweest, niet met schoenen, niet met medewerkers, niet in de bedrijfsfilosofie.

In de eerste 83 jaar van het bestaan waren er twee bedrijfsleiders: oprichter Hans Wagner, schoenmaker van de derde generatie, en zijn neef Josef Wagner.

Wie praat met de huidige en vroegere medewerkers van het bedrijf – dat nu verre van een kleine werkplaats is maar nog steeds een echte deskundige schoenfabrikant – begrijpt al snel hoe de vraag naar een goede schoen alle medewerkers van HANWAG heeft gemotiveerd en gevormd.

Franz Kreutner bijvoorbeeld, kwam kort na de Tweede Wereldoorlog als vluchteling bij de onderneming en bleef 47 jaar. Hij kende beide directeuren nog, ‘Hans en Sepp’ zoals hij ze noemt. En omdat hij zich opwerkte van ongeschoold arbeider tot afdelingschef kende hij ook bijna elke HANWAG medewerker tussen 1947 en 1994, inclusief persoonlijke anekdotes van uitstapjes naar de bergen en naar het ‘Oktoberfest’. Of Adam Weger, die met kleine onderbrekingen van 1968 tot 2015 als hoofd Onderzoek en Ontwikkeling voor HANWAG heeft gewerkt en elke schoen zelf droeg en testte. Josef Wagner noemde hem ‘een perfectionist in functionele en technische details’. 

In de jaren zestig produceerde HANWAG skischoenen, die in grote hoeveelheden naar de VS geëxporteerd werden, klimschoenen, die voor de grote trend zelfs iets te vroeg kwamen en paraglidingschoenen die een bijzondere zachte landing garandeerden. Tijdens al deze ontwikkelingen bleef HANWAG vooral aan zijn kerncompetentie werken: het maken van duurzame, robuuste en toch comfortabele berg- en wandelschoenen. Schoenen die niet alleen de beklimming van de Olympische berg in München overleven, maar ook bestand zijn tegen het zwaarste terrein, of het nu in het hooggebergte is, in de jungle of op langeafstandswandelpaden door stad, land en rivier. En dat vele jaren lang.

Door deze lange levensduur was duurzaamheid al een integrale waarde van het bedrijf nog voordat de term door velen werd ontdekt als een groene dekmantel.

Duurzaamheid betekent echter ook dat een goede wandelschoen enkele honderden euro’s kost en daardoor veel minder marge oplevert dan een sneaker voor het halve geld.

Vooral wanneer er op geen enkele wijze op de meer dan 100 onderdelen van een schoen wordt bespaard - van de hoogwaardige Vibram-zool tot het tijdloze rundleer en de solide veterhaken. Om de hoogste kwaliteitsnormen te handhaven produceert HANWAG uitsluitend in Europa: in eigen productiefaciliteiten in Hongarije, in een familiebedrijf in Kroatië dat al meer dan 30 jaar uitsluitend voor HANWAG schoenen produceert en altijd nog in het hoofdkantoor in Vierkirchen. Inmiddels geen klein dorp meer en voorzien van een S-Bahn aansluiting, ten noordwesten van München.

Een lange levensduur betekent echter ook altijd de uitdaging om met de tijd mee te gaan zonder daarbij de geschiedenis te vergeten. Toen het familiebedrijf in 2004 bij gebrek aan potentiële erfgenamen werd verkocht, koos de jarenlange HANWAG-directeur Josef Wagner uit bijna een dozijn geïnteresseerden het Zweedse Fenix-concern omdat deze HANWAG als beproefd premiummerk wilde behouden. Zou onder hun leiding, vorm en kleur van de schoenen geleidelijk veranderen of het toepassingsgebied worden uitgebreid: in de kern is en blijft het een HANWAG, geboren in een klein Beiers dorp, met internationale know-how.

Wat maakt een goede schoen? Josef Wagner werd ooit, laat in zijn carrière, door een krant geciteerd met de woorden: "Eigenlijk is een schoen nooit echt af." En deze zin zal over honderd jaar zeker ook nog van kracht zijn.